Abraham Goldfaden
(Awrom Goldfaden), zwany "ojcem teatru żydowskiego"; urodzony w 1840 w Starokonstantynowie na Wołyniu - zmarł w 1908 w Nowym Jorku.
Uważany za twórcę nowożytnego teatru żydowskiego. Będąc jeszcze w żytomierskiej szkole rabinów 1857-1866 wziął udział w przedstawieniu szkolnym, zaczął pisać wiersze w języku hebrajskim (debiutował w prasie hebrajskojęzycznej w 1862, w jid. 1863) a w 1866 wydał tom kupletów i piosenek "Dos Judełe" (jid. Żydek, Żydziątko).
Spotkanie w 1876 w Jassach śpiewaków brodzkich: I. Grodnera i Mosze Finkla zaowocowało założeniem wraz z nimi pierwszego teatru żydowskiego. Jego dyrektorem oraz reżyserem został właśnie Goldfaden wprowadzając szereg innowacji, m. in. dekoracje oraz charakteryzację. Sam komponował muzykę. Repertuar grupy początkowo obejmował proste scenki rodzajowe, przeplatane kupletami, często o dość niewyszukanej treści. Spotykając się z krytyką ze strony sfer inteligencji zniechęconej niskim poziomem literackim jak również frywolnością przedstawień, Goldfaden sam zaczął pisać także sztuki. Z czasem charakter spektakli przybrał cechy specyficznego rodzaju operetki historycznej.
|
Na pocz. lat 80 tych sukcesy jego zespołu (gł. w Rosji) przyczyniły się do rozwoju teatru jidisz. Później trupa Golfadena występowała w Warszawie. Próby podbicia scen amerykańskich skończyły się niepowodzeniem. Po powrocie do Europy działał we Lwowie (1890-1903), oraz w Paryżu i Londynie (1898-1903). Schyłek życia spędził w Nowym Jorku.
Napisał ponad 50 sztuk teatralnych, inspirowanych w dużej mierze folklorem. Początkowo były to komedie jak "Di Rekrutn" (jid. rekruci), "Szmendrik" (jid. Gamoń 1877), "Di Kiszefmacherin" (jid. Czarodziejka) potem operetki m.in. "Di cwej Kuni Lemłs" (jid. Dwaj Obaj Kuni Lemel 1880), "Di Grosmuter" (jid. Babcia), "Rozinkes mit mandeln" (jid. Rodzynki z migdałami). W późniejszych sztukach podejmował też poważniejsze tematy, np. "Szulamis oder Bas Jeruszolajim" (jid. Sulamit, albo córa Jerozolimy), opartej na Pieśni nad Pieśniami czy związanych z dziejami Żydów: Dr Almosado, Juda Macabi, Bar Kochba.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Abraham Goldfaden" ?
|
|