SERWIS INFORMACYJNY     

LUDZIE SYLWETKI BIOGRAFIE

Abraham Goldfaden

(Awrom Goldfaden), zwany "ojcem teatru żydowskiego"; urodzony w 1840 w Starokonstantynowie na Wołyniu - zmarł w 1908 w Nowym Jorku.

Uważany za twórcę nowożytnego teatru żydowskiego. Będąc jeszcze w żytomierskiej szkole rabinów 1857-1866 wziął udział w przedstawieniu szkolnym, zaczął pisać wiersze w języku hebrajskim (debiutował w prasie hebrajskojęzycznej w 1862, w jid. 1863) a w 1866 wydał tom kupletów i piosenek "Dos Judełe" (jid. Żydek, Żydziątko).

Spotkanie w 1876 w Jassach śpiewaków brodzkich: I. Grodnera i Mosze Finkla zaowocowało założeniem wraz z nimi pierwszego teatru żydowskiego. Jego dyrektorem oraz reżyserem został właśnie Goldfaden wprowadzając szereg innowacji, m. in. dekoracje oraz charakteryzację. Sam komponował muzykę. Repertuar grupy początkowo obejmował proste scenki rodzajowe, przeplatane kupletami, często o dość niewyszukanej treści. Spotykając się z krytyką ze strony sfer inteligencji zniechęconej niskim poziomem literackim jak również frywolnością przedstawień, Goldfaden sam zaczął pisać także sztuki. Z czasem charakter spektakli przybrał cechy specyficznego rodzaju operetki historycznej.
Na pocz. lat 80 tych sukcesy jego zespołu (gł. w Rosji) przyczyniły się do rozwoju teatru jidisz. Później trupa Golfadena występowała w Warszawie. Próby podbicia scen amerykańskich skończyły się niepowodzeniem. Po powrocie do Europy działał we Lwowie (1890-1903), oraz w Paryżu i Londynie (1898-1903). Schyłek życia spędził w Nowym Jorku.

Napisał ponad 50 sztuk teatralnych, inspirowanych w dużej mierze folklorem. Początkowo były to komedie jak "Di Rekrutn" (jid. rekruci), "Szmendrik" (jid. Gamoń 1877), "Di Kiszefmacherin" (jid. Czarodziejka) potem operetki m.in. "Di cwej Kuni Lemłs" (jid. Dwaj Obaj Kuni Lemel 1880), "Di Grosmuter" (jid. Babcia), "Rozinkes mit mandeln" (jid. Rodzynki z migdałami). W późniejszych sztukach podejmował też poważniejsze tematy, np. "Szulamis oder Bas Jeruszolajim" (jid. Sulamit, albo córa Jerozolimy), opartej na Pieśni nad Pieśniami czy związanych z dziejami Żydów: Dr Almosado, Juda Macabi, Bar Kochba.
(asw)

Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Abraham Goldfaden" ?
Fabrykanci i przemysłowcy, twórcy biznesu
 - Majer Bersohn
 - Jan Bersohn
 - Mathias Bersohn
 - Jan Bogumił Bloch
 - Natan Glucksberg
 - Leopold Kronenberg
 - Samuel Orgelbrand
 - Maurycy Orgelbrand
 - Rafał Szeroszowski
 - Szmul Zbytkower
Ludzie nauki
 - Maurycy Allerhand
 - Zygmunt Bauman
 - Majer Bałaban
 - Aleksander Hertz
 - Ludwik Hirszfeld
 - Józef Mieses
 - Szymon Rundstein
 - Sara Szenirer
 - Rafał Taubenszlag
 - Rudolf Taubenszlag
Ludzie sztuki i kultury
 - Jankiel Jakub Adler
 - Szmuel Josef Agnon
 - Miriam Akavia
 - Szalom Asz
 - Aleksander Blonder
 - Menachem Goldberg - Borejsza
 - Roman Brandstaetter
 - Jan Brzechwa
 - Róża Etkin
 - Ida Fink
 - Aleksander Ford
 - Ignacy Friedman
 - Adam Furmański
 - Mordechaj Gebirtig
 - Abraham Goldfaden
 - Leopold Gottlieb
 - Henryk Grynberg
 - Icchak Kacenelson
 - Ester Rachel Kamińska
 - Ida Kamińska
 - Abraham Izaak Kamiński
 - Józef Kamiński
 - Mojżesz Kisling
 - Józef Koffler
 - Mela Muter
 - Abraham Neuman
 - Josef Opatoszu
 - Icchak Lejb Perec
 - Josef Perl
 - Jehoszua Perle
 - Bruno Schulz
 - Kalman Segal
 - Zusman Segałowicz
 - Isaac Baszewis Singer
 - Jonasz Stern
 - Anatol Stern
 - Julian Stryjkowski
 - Gela Szeksztajn-Lichtensztajn
 - Henryk Szeryng
 - Władysław Szpilman
 - Artur Szyk
 - Antoni Słonimski
 - Aleksander Tansman
 - Henryk Wars
 - Jakub Wilner
 - Jakub Witkin
 - Józef Wittlin
Między syjonizmem a asymilacją
 - Szymon Aszkenazy
 - Dawid ben Gurion
 - Henryk Rosmarin
 - Jerzy Borejsza
 - Jakub Trockenhaim
Rabini i cadykowie
 - Juda Liw Ben Bekalela
 - Chafec Chaim
 - Mojżesz Isserles
 - Aszer ben Jechiel
 - Icchak ben Meir Lewi
 - Elimelech z Leżajska
 - Mojżesz Majmonides
 - Dow Ber z Międzyrzecza
 - Mojżesz Nachmanides
 - Eliasz ben Salomon
 - Nachman ben Simcha
 - Baal Szem Tow
W czasach Nocy i Mgły
 - Wiktor Alter
 - Władysław Bartoszewski
 - Adam Czerniaków
 - Marek Edelman
 - Paweł Finder
 - Jakub Herman
 - Jan Karski
 - Janusz Korczak
 - Witold Pilecki
 - Emmanuel Ringelblum
 - Chaim Rumkowski
 - Jacek Różański
 - Józef Szajna

60. ROCZNICA OTWARCIA OBOZOWYCH BRAM

KALENDARIUM

ŚLADY I JUDAICA

ORGANIZACJE
    STOWARZYSZENIA
    FUNDACJE

LUDZIE, SYLWETKI,
    BIOGRAFIE

ŻYCIE ŻYDOWSKIE DZISIAJ

ZAGŁADA

KSIĄŻKI

SŁOWNIK

FORUM DYSKUSYJNE

ODNOŚNIKI

REDAKCJA

MAPA

Instytut Adama Mickiewicza, Wiejska 12a, 00-490 Warszawa
tel. (48-22) 44 76 100, fax. (48-22) 44 76 152; www.iam.pl