Aleksander Tansman
Ur. W Łodzi 12 kwietnia 1897 - zm. 1986 w Paryżu.
Syn Mosze Tansmana - przedsiębiorcy i erudyty łódzkiego. Karierę muzyczną rozpoczął jako koncertujący pianista, ale szybko, bo już w wieku 20 lat dał się poznać jako znakomity i obiecujący kompozytor. Studiował kompozycję i teorię muzyki u P. Rytla i H. Melcera. Ukończył również prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W 1919 młody Tansmann otrzymał nagrodę I i II stopnia w krajowym konkursie kompozytorskim za "Romans na skrzypce i fortepian" oraz za "Suitę na fortepian" oraz jako pierwszy w niepodległej Polsce muzyk zagraniczne stypendium na wyjazd do Paryża, które utorowało drogi jej późniejszej kariery. Spotkał tam wiele osobistości świata muzycznego, m.in. nawiązał serdeczną przyjaźń z Mauricem Ravelem, który otoczył opieką wybitnie utalentowanego kompozytora z Polski. Kolejne kompozycje ugruntowały sukces Tansmana.
Odbył on wielkie tournee z Bostońską Orkiestrą Symfoniczną w 1927, które przyniosło mu wielką popularność i wiele nowych przyjaźni. W 1933 wyruszył na tournee dookoła świata, które było potwierdzeniem jego sławy i jako kompozytora i jako dyrygenta. Nota bene Tansman jako muzyczny globtroter został uhonorowany członkostwem Klubu Marco Polo - czyli stowarzyszenia ludzi, którzy objechali całą kulę ziemską. O popularności Tansmana świadczyć może również fakt, że pierwsza transmisja radiowa z Ameryki do Paryża za pośrednictwem wieży Eiffla składała się z koncertu dzieł Tansmana, z jego udziałem jako solisty. Ewenementem był sukces, jaki Tansman odniósł w Japonii, gdzie został przyjęty przez cesarza Hirohito, od którego otrzymał m.in. tytuł honorowego samuraja. W 1937 Tansman przyjął obywatelstwo francuskie. Lata II wojny światowej spędził wraz z rodziną w Hollywood, gdzie pisał muzykę filmową. W 1941 otrzymał wysokie odznaczenie amerykańskie Coolidge Medal of the Library of Congress. Po zakończeniu wojny powrócił do Francji.
Do grona jego przyjaciół należeli: wspomniany już Maurice Ravel, Igor Strawiński, Darius Milhaud, Francis Poulenc, Artur Honegger, Karol Szymanowski, B. Bartok i A. Shoenberg.
|
Był świetnym pianistą i dyrygentem, przede wszystkim jednak kompozytorem. Pozostawił po sobie ok. 400 utworów w tym opery (Le Serment, Sabbatai Zvi, L'Usignolo di Boboli, La Toison d'or, La nuit Kurde), balety (m.in. Wielkie miasto), muzykę filmową, gitarową, osiem symfonii, koncerty instrumentalne, oratorium Prorok Izajasz, Psalmy na tenor solo chór i orkiestrę. Jego dzieła grane są na scenach całego świata.
Oryginalność jego muzyki nie pozwala go zamknąć w żadnym schemacie, posługuje się zarówno awangardą, jak i brzmieniami zaczerpniętymi z folkloru. Napisał m.in. 36 mazurków ("Album Polski", I Symfonia, "Rapsodia polska"). Obecny w tej muzyce jest emocjonalizm i barwność orkiestralna jak i harmoniczna, do której wkradają się elementy całkowicie różne, jak np. w V Symfonii elementy jazzu. Jego technikę kompozytorską muzykolodzy francuscy określili mianem "accords Tansmann".
Wykładał kompozycję na międzynarodowych kursach organizowanych w Stanach Zjednoczonych, Francji, Izraelu. Po wojnie odwiedzał Polskę ze swoimi autorskimi koncertami. Otrzymał członkostwo honorowe i Medal Związku Kompozytorów Polskich za "wybitny wkład do kultury polskiej", Złotą Odznakę Orderu Zasługi PRL nadaną mu przez Radę Państwa z inicjatywy SPAM, oraz odznakę "Zasłużonemu dla Kultury Polskiej" przyznawaną przez Ministra Kultury i Sztuki. W 1983 Instytut Polski w Paryżu uczcił osiemdziesiątą szóstą rocznicę urodzin artysty specjalnym koncertem. Obszernym źródłem szczegółowych informacji na temat jego życia i twórczości jest monografia J. Cegiełły, Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy. T.1-2, Warszawa 1986.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Aleksander Tansman" ?
|
|