Eliasz ben Salomon
Zalman z Wilna, zwany też Gaonem z Wilna
Żył w latach 1720-1797, był niekwestionowanym autorytetem rabinicznym, który wywarł znaczący wpływ na Żydów z Europy Wschodniej.
Urodził się w Sielcu, w okolicach Grodna w rodzinie nauczycieli talmudycznych. Już w wieku 6 lat samodzielnie zgłębiał Biblię i Talmud, wygłaszał nawet uczone wywody w wileńskiej synagodze. Swe zdolności wykorzystywał także by zgłębiać świeckie dziedziny wiedzy - takie jak filozofia , astronomia, matematyka, anatomia. Nieprzeciętna inteligencja i rozległa wiedza Eliasza sprawiły, że nazywano go Gaonem tj. geniuszem.
W wieku 20 lat opuścił żonę i ich dom w Wilnie, udał się po Polsce i do Niemiec, co zajęło mu 8 lat. Powrócił do Wilna, skąd już nie wyjeżdżał do końca swego życia. Nie przyjął żadnego urzędu poświęcając się całkowicie nauce. Znał Talmud babiloński, a także jerozolimski, co było wówczas rzadkością.
|
Gaona interesowały różne rękopisy Talmudu, poszukiwał poprawnych jego wersji, koncentrował się na języku i tłumaczeniu. Angażował się w życie wspólnoty litewskich Żydów, kiedy kończył 40 lat zaczął kształcić grupę uczniów, którzy rozpowszechnili jego naukę. Wielu z nich stało się twórcami słynnych litewskich jesziwot - akademii rabinicznych. Oni także przyczynili się do rozsławienia swego mistrza publikując pisma Gaona po jego śmierci - nie zgadzał się bowiem na ich publikację za życia. Pozostawił po sobie 70 dzieł, które w większości są komentarzami do Biblii, Miszny, obu Talmudów i kodeksu Szalchan Aruch, obejmują także rozważania nad największymi mistykami, prace z dziedziny astronomii, geografii biblijnej i hebrajskiej gramatyki.
Głoszony przez Gaona judaizm pozostawał w opozycji zarówno wobec Haskali jak i wobec chasydyzmu. Eliasz odrzucał wyższość racjonalizmu, oddając pierwszeństwo Torze. Odrzucał też emocjonalne, intuicyjne, odrzucające intelekt podejście do judaizmu proponowane przez chasydyzm. Gaon z Wilna obawiał się, że chasydyzm może przekształcić się w ruch pseudo-mesjanistyczny, zgubny w skutkach podobnie jak przypadek Sabataja Cwi. Doprowadziło go to do potępienia chasydyzmu jako wypaczenia judaizmu. Nie chciał rozmawiać z chasydami, a każdego, kto do nich dołączył określał mianem odszczepieńca. Pod przewodnictwem Eliasza Wilno stało się ośrodkiem mitnagdim - przeciwników chasydyzmu.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Eliasz ben Salomon" ?
|
|