Henryk Grynberg
Urodził się w 1936, prozaik, poeta, dramaturg i eseista, laureat wielu prestiżowych nagród literackich, autor ponad dwudziestu książek, w których postawił sobie za cel bycie kronikarzem losu Żydów polskich. Z całej, licznej rodziny Henryka Grynberga wojnę przeżyli jedynie on i matka. Lata 1942-44 przeżył w kryjówkach i na tzw. "aryjskich papierach". Po wojnie mieszkał w Łodzi i w Warszawie. W roku 1967 jako aktor warszawskiego Teatru Żydowskiego wyjechał na tournee do USA, gdzie pozostał i gdzie mieszka do dzisiaj.
Debiutował w roku 1959 opowiadaniem, które weszło potem do jego pierwszej książki EKIPA "ANTYGONA";(1963). W tej i w następnych, tak wydanych jeszcze w Polsce i niewolnych od przykrych ingerencji cenzury, jak opublikowanych już na emigracji, opowiada historie tych, którzy zginęli i tych, którzy ocaleli, by żyć potem w Łodzi, w Warszawie, w Nowym Jorku, borykając się z własną pamięcią i z niepamięcią innych. Jak żyć, gdy wszystko, co trzymało człowieka przy życiu umarło? - zapytują bohaterowie jego prozy. Jest to również nadrzędny temat jego wierszy, składających się na wielki lament kogoś, kto żyje kultywując pamięć o pomordowanych, staje się "strażnikiem grobów", w świecie skażonym nihilizmem, zmaterializowanym i coraz bardziej obojętnym dla losu ofiar. W swoich książkach Grynberg sięga po materiał autobiograficzny i biograficzny: jego żydowski bohater jest najczęściej narratorem, ale to, co przeżyte ma wymiar metafory i jest dopełnione doświadczeniami innych "ocaleńców". O niewielkiej objętości, pisane oszczędnym, protokolarnym językiem, w którym pojawia się niekiedy sarkazm zmieszany z liryzmem, kolejne książki Grynberga przynoszą zapisy losów ludzkich, które pisarz ocala od zapomnienia, dając wyraz przekonaniu, że taki zabieg jest nie tylko wymogiem literatury wobec ofiar holocaustu, ale i potwierdzeniem świętości samego ludzkiego istnienia.
"Kiedy byłem młody, miałem większą skłonność do fabularyzowania (...), chciałem być przede wszystkim powieściopisarzem, teraz coraz bardziej chcę być kronikarzem." (Henryk Grynberg)
Bibliografia:
proza:
EKIPA "ANTYGONA", (OPOWIADANIA), Warszawa: PIW, 1963.
ŻYDOWSKA WOJNA (POWIEŚĆ), Warszawa: Czytelnik 1965.
ZWYCIĘSTWO (POWIEŚĆ), Paryż, Instytut Literacki, 1969.
ŻYCIE IDEOLOGICZNE (POWIEŚĆ), Londyn: Polonia Book Fund, 1975.
ŻYCIE OSOBISTE (POWIEŚĆ), Londyn: Polonia Book Fund, 1979.
ŻYCIE CODZIENNE I ARTYSTYCZNE (POWIEŚĆ), Paryż: Instytut Literacki, 1980.
PRAWDA NIEARTYSTYCZNA (ESEJE), Berlin: Wydawnictwo Archipelag, 1984.
WIERSZE WYBRANE Z LAT 1964-83, Warszawa: Rekontra, 1985.
KRONIKA (DRAMAT), Berlin, 1984.
KADISZ (POWIEŚĆ), Kraków: Znak, 1987.
SZKICE RODZINNE (OPOWIADANIA), Warszawa: Czytelnik, 1990.
|
DZIEDZICTWO (PROZA), Londyn: Aneks, 1993.
DZIECI SYJONU (PROZA), Warszawa: Karta, 1994.
DROHOBYCZ, DROHOBYCZ (OPOWIADANIA), Warszawa: W.A.B., 1997.
ŻYCIE IDEOLOGICZNE, OSOBISTE, CODZIENNE I ARTYSTYCZNE, Warszawa: Świat Książki, 1998.
OJCZYZNA (OPOWIADANIA), Warszawa: W.A.B., 1999.
MEMORBUCH (POWIEŚĆ), Warszawa: W.A.B., 2000.
SZMUGLERZY (wraz z Janem Kostańskim).
wiersze:
ŚWIĘTO KAMIENI (WIERSZE), Warszawa: PAX, 1964.
ANTYNOSTALGIA (WIERSZE), Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1971.
WIERSZE Z AMERYKI (WIERSZE), Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1980.
PO ZMARTWYCHWSTANIU (WIERSZE), Londyn: Sowula, 1982.
WŚRÓD NIEOBECNYCH (WIERSZE), Londyn: OpiM, 1983.
POMNIK NAD POTOMAKIEM (WIERSZE), Londyn: OpiM, 1989.
WRÓCIŁEM. WIERSZE Z LAT 1964-1989, Warszawa: PIW, 1991.
RYSUJĘ W PAMIĘCI (WIERSZE), Poznań: a5, 1995.
tłumaczenia:
angielski: CHILD OF THE SHADOWS (ŻYDOWSKA WOJNA), Londyn: Vallentine, Mitchell, 1969; THE VICTORY (ZWYCIĘSTWO), Evanston: Northwestern University Press, 1993; CHILDREN OF ZION (DZIECI SYJONU), Evanston: Northwestern University Press, 1997. DROHOBYCZ, DROHOBYCZ. Penguin USA, 2002.
czeski: ŽIDOVSKA VALKA. VITEZSTVI (ŻYDOWSKA WOJNA I ZWYCIĘSTWO), Prague: Aurora, 1996.
hebrajski: HAMILHAMA HAYEHUDIT (ŻYDOWSKA WOJNA), Tel Aviv: Sifriath Poalim, 1968; YALDEY TSIYON (DZIECI SYJONU), Jerusalem: Yad Vashem, 1995.
holenderski: DE JOODSE OORLOG (ŻYDOWSKA WOJNA), Utrecht: Bruna & Zoon, 1968.
niemiecki: DER JÜDISCHE KRIEG (ŻYDOWSKA WOJNA), Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1972; KINDER ZIONS (DZIECI SYJONU), Leipzig: Reclam, 1995; KALIFORNISCHES KADDISCH (KADISZ), Frankfurt a.M.: Neue Kritik, 1993. DROHOBYCZ, DROHOBYCZ. Zsolnay, 2000.
francuski: CALIFORNIA KADDISH (KADISZ), Paris: Edition Balland, 1991; LA GUERRE DES JUIFS (ŻYDOWSKA WOJNA I ZWYCIĘSTWO), Paris, Edition Balland, 1994.
włoski: LA GUERRA DEGLI EBREI (ŻYDOWSKA WOJNA), Rome: Edizioni E/O, 1992; RITRATTI DI FAMIGLIA (SZKICE RODZINNE), Florence: Giuntina, 1994.
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Henryk Grynberg " ?
|
|