Juda Liw Ben Bekalela
(Jehuda Loew/Liwa ben Becalel)
znany jest również jako Der Hohe Rabbi Loew oraz pod akronimem Maharal. Żył w latach ok. 1520-1609. Był uczonym rabinicznym, mistykiem i filozofem. Większość swego życia spędził w Pradze, niemniej jednak związany był również z Polską, gdzie studiował w akademii talmudycznej. Przez dwadzieścia lat był rabinem w Nikolsburgu stając się w końcu głównym rabinem Moraw. Przeniósł się do Pragi i tam założył własną akademię talmudyczną - jesziwę. Kierował nią przez jedenaście lat. Wiadomo, że od 1584 r. był rabinem w Poznaniu, następnie powrócił na cztery lata do Pragi, by znów przenieść się do Poznania i objąć stanowisko głównego rabina Poznania i całej Wielkopolski. Ostatnie jedenaście lat swego życia spędził w Pradze jako główny jej rabin.
Jego działalność charakteryzował niezwykły dynamizm wyrażający się w przeprowadzaniu szerokich reform organizacyjnych we wszelkich wspólnotach żydowskich, jakimi przyszło mu kierować. Założył wiele stowarzyszeń żydowskich, które miały funkcjonować jako komórki całej wspólnoty. Rolę rabina pojmował w kategoriach edukacyjnych i duchowych starając się podkreślić te wymiary działalności rabinackiej jako korzystne dla wspólnoty, a odejść od zbytniego zaangażowania politycznego i funkcji jedynie reprezentanta wspólnoty.
Dbał o żydowską oświatę, dlatego popierał dostosowanie programu nauki do wieku ucznia. Ambitny program, przekraczający możliwości intelektualne dziecka, nie tylko nie zostanie przez nie opanowany, ale może wzbudzić w nim niechęć do studiowania Tory. Odwołując się do mądrości wcześniejszych rabinów i jako światły pedagog zalecał, aby chłopcy rozpoczynali naukę Biblii w wieku lat pięciu, Miszny w wieku lat dziesięciu, a Talmudu w wieku lat piętnastu. Taki system nauki przywrócił zaniedbanej nauce Miszny właściwe miejsce w programie edukacyjnym. Juda Liw wielką wagę przywiązywał do nauki języka hebrajskiego i jego gramatyki.
W naukach talmudycznych sprzeciwiał się dominującej argumentacji kazuistycznej (pilpul). Był zwolennikiem bardziej dosłownych interpretacji. Fakt, że sam był cenionym matematykiem nie wpłynął jednak na jego stosunek wobec wprowadzania do edukacji żydowskiej przedmiotów świeckich - był ich zdecydowanym przeciwnikiem.
|
Juda Liw swe poglądy opierał na myśli żydowskiej, przede wszystkim na koncepcjach mistycznych. Uważał, że jedyną zaletą filozofii jest to, że może ona doprowadzić do potwierdzenia tego, co Żydzi już dawno wiedzą dzięki swym przekazom. W jego rozważaniach najwięcej miejsca zajmowały pojęcia przeciwstawne, takie jak: Bóg i świat, męskoś i żeńskość. Za pośrednika pomiędzy Bogiem a ludźmi uważał Torę, czego konsekwencją było przekonanie o tym, że każdy Żyd musi studiować Torę, przestrzegać jej nakazów w swoim życiu i w ten sposób przyczyniać się do ostatecznego odkupienia świata. Według Liwa, rola Żydów w tym ostatecznym odkupieniu jest zasadnicza, a powrót Żydów na swe ziemie - podstawowym warunkiem ostatecznego zbawienia rodzaju ludzkiego.
W żydowskich i czeskich legendach Liwę utożsamiano z twórcą golema. Stara literatura talmudyczna używała terminu "golem" dla określenia figury ulepionej z gliny, w sposób cudowny ożywionej poprzez magiczne użycie sekretnego imienia Boga. Najsłynniejsza legenda opowiada o praskim rabinie Judzie Liwie, który usiłował obronić swą wspólnotę przed fałszywym oskarżeniem o dokonywanie rytualnych mordów. Kiedy sytuacja stała się krytyczna, rabbi zwrócił się o pomoc do Najwyższego i otrzymał polecenie ulepienia golema. Wraz ze swymi uczniami ulepił olbrzyma, ubrał go w szaty szamasza (pomocnika w synagodze) i nakazał bronić Żydów praskich. Kiedy więc nie-żydowski rzeźnik usiłował podrzucić zwłoki zabitego dziecka na teren żydowskiej dzielnicy, by móc później oskarżyć Żydów o mord - golem złapał go na gorącym uczynku i zaprowadził siłą do magistratu, gdzie winny został ukarany. Wersji dalszych losów golema nie sposób zliczyć, faktem jest, że legenda ta stała się inspiracją wielu utworów literackich, sztuk teatralnych i dzieł filmowych.
Juda Liw stał się bohaterem tej legendy zapewne za sprawą swego mistycyzmu, nie należy jednak zapominać, że był autorem wielu prac i komentarzy dotyczących prawa religijnego, etyki i homiletyki.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Juda Liw Ben Bekalela " ?
|
|