Leopold Gottlieb
Malarz, grafik, rysownik działający w Krakowie, Paryżu i Wiedniu. Urodził się w 1879, zmarł w 1934.
Najmłodszy brat Maurycego Gottlieba, wybitnego malarza dziewiętnastowiecznego pochodzenia żydowskiego. W latach 1896-1902 kształcił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jacka Malczewskiego i Teodora Axentowicza. Od 1903 kontynuował naukę w Monachium w pracowni Antona Azbego. W 1904 zamieszkał na stałe w Paryżu. Był inicjatorem powstania w 1905 krakowskiej GRUPY PIĘCIU, w skład której weszli Vlastimil Hofman, Mieczysław Jakimowicz, Jan Rembowski i Witold Wojtkiewicz. Wraz z członkami grupy Gottlieb eksponował swe prace w Krakowie (1905), Lwowie (1906), Wiedniu (1906, 1908), Berlinie (1906) i Warszawie (1907). Ok. 1910 nauczał okresowo malarstwa w szkole Becalel w Jerozolimie. W 1912 odbyła się pierwsza indywidualna prezentacja twórczości artysty w lwowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. W latach 1917-1919 uczestniczył w wystawach EKSPRESJONISTÓW POLSKICH (FORMISTÓW). W Paryżu związany był ze środowiskiem Montparnasse'u, szczególnie blisko z kręgiem Mojżesza Kislinga, Eugeniusza Zaka i Melanii Mutermilch. Jego sztukę promowali czołowi krytycy, André Salmon i Adolf Basler. Swe prace pokazywał na Salonach paryskich: Jesiennym, Niezależnych, Société Nationale des Beaux Artes i Tuileries. Uczestniczył w wystawach Secesji w Wiedniu. Wziął też udział w ekspozycji sztuki polskiej zorganizowanej w 1912 r. w Galeries Jose Dalmau w Barcelonie.
W okresie I wojny światowej walczył w szeregach Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Zajął się wówczas rysunkową dokumentacją codziennego życia współtowarzyszy broni; notował obozowe epizody, szkicował portrety dowódców i żołnierzy. Swe rysunki i litografie zaprezentował na "WYSTAWIE LEGIONÓW POLSKICH" urządzonej w Lublinie w 1917 r. Po zakończeniu działań wojennych początkowo osiedlił się w Polsce, później mieszkał w Wiedniu i Niemczech. W latach 1920-30 był członkiem wiedeńskiego "HAGENBUNDU". W 1926 r. powrócił do Paryża, gdzie wystawiał m.in. w Galerie aux Quatre Chemins (1927), d'Art de Montparnasse (1928), Bonaparte (1930) i Zak (1934). W 1929 i 1930 przyłączył się do ekspozycji STOWARZYSZENIA ARTYSTÓW POLSKICH RYTM.
W początkowym okresie twórczości Gottlieb pozostawał pod silnym wpływem młodopolskiej stylistyki; operował subtelnie modulowaną plamą barwną obwiedzioną miękkim, płynnym konturem. Portretowane osoby, pogrążone w zadumie, obezwładnione dekadencką niemocą, umieszczał w płytkiej, zawężonej przestrzeni obrazowej na neutralnym tle; szczególnego wyrazu nabierały ich wąskie, smukłe dłonie o nerwowym rysunku. Znamienna dla tych wizerunków jest melancholijna aura i pogłębiona charakterystyka psychologiczna modeli (m.in. portrety André Salmona, Julesa Pascina, Diego de Rivery, Stefana Żeromskiego, Jana Kasprowicza).
|
Sylwety ludzkie wpisywał Gottlieb także w dekoracyjne kompozycje wyobrażające opustoszałe miasta i rozległe pejzaże. W 1904 r. wydał w Paryżu wraz z Ludwikiem Cylkowem "Tekę litografii", do której włączył swe kompozycje POGRZEB, WIERZBA NAD WODĄ i WYMARŁE MIASTO ewokujące nostalgiczny nastrój, symbolikę przemijania i śmierci. W dekoracyjnym zharmonizowaniu jednorodnych plam barwnych pobrzmiewa tu echo kompozycji Maurice'a Denis i paryskich nabistów.
W obrazach Gottlieba z lat nastych - często przedstawiających biblijne motywy Đ następuje ograniczenie gamy barwnej do tonów rudawych brązów i zieleni oraz intensyfikacja linearnego rytmu kompozycji, który budują łukowate odcinki linii powtarzające się zarówno w ludzkich postaciach jak i w pejzażu. Rytm ten sprawia, że obrazy zyskują cechy muzyczne, a ewangeliczne wątki przeobrażają się w rytualny obrzęd. Artysta w oryginalny sposób przetwarzał motywy ikonografii chrześcijańskiej, opracowując w wielu wersjach tematy ze Starego i Nowego Testamentu (CHRYSTUS JAKO ŻEBRAK, OSTATNIA WIECZERZA, PIETA). Od lat 20. w malarstwie Gottlieba przeważały wielofiguralne kompozycje przedstawiające sceny pracy i posiłku będące metaforą ludzkiej egzystencji. Ekspresyjnie spłaszczoną przestrzeń obrazową wypełniają tu eteryczne sylwetki ludzkie o przestylizowanych, uwysmuklonych proporcjach, obwiedzione niekiedy czarnym konturem. Symboliczną wymowę tych obrazów intensyfikowała mroczna, zgaszona gama barw. Od 1927 r. Gottlieb radykalnie zawęził kolorystykę do kilku tonów podstawowych, jasnych błękitów, różów i brązów; odcienie masy perłowej wzbogacał akcentami bieli. Artysta zdecydowanie syntetyzował formy odbierając im substancjalność (WIECZERZA RYBAKÓW, 1926; TRZY KOBIETY; ok. 1932; MODLĄCY SIĘ ŻYDZI, 1933; TANIEC, 1934). W latach 30. dekoracyjne walory jego obrazów oparte były na gęstym rytmie kompozycyjnym wyznaczonym przez zjawiskowe, niemal pozbawione fizjonomicznych rysów postacie we wnętrzach. Zarysy form wydobywa tu z białej płaszczyzny tła miękki kontur miejscami zanikający, błękitny, gdzie indziej zielony lub czarny (NARODZINY DZIECKA II, 1930; MLECZARNIA, 1931-33; BIAŁE KOBIETY, 1933).
Irena Kossowska
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk
grudzień 2001
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Leopold Gottlieb " ?
|
|