Szalom Asz
(1880-1957), pisarz tworzący w językach jidysz, hebrajskim, angielskim i niemieckim. Urodzony w Kutnie, w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. Brak formalnego wykształcenia (kończył tylko cheder) nie przeszkodził rozwojowi jego talentu i wczesnemu debiutowi. W 1900 w piśmie „Der Jid” opublikował opowiadanie „Mojszele”, a w 1904 ukazał się jego dramat pt. „Powrót” (znany także jako „Nawrócony i grzech” w tłumaczeniu S. I. Witkiewicza i zaprezentowany w teatrze krakowskim). Asz pierwsze utwory pisał po hebrajsku i po polsku. Pod wpływem I.L. Pereca zaczął pisać w języku jidysz. W Niemczech wystawiono jego sztukę „Mesjaszowe czasy, czyli droga do Syjonu” (1905, premiera polska: 1906). Popularność zyskały jego następne dramaty, wystawiane w jidysz oraz w polskim tłumaczeniu: „Got fun nekume” (jid., „Bóg zemsty” 1906, wyst. pol. 1909), „Sabataj Cwi” (1907), „Kidusz ha-szem” [hebr., „Męczeństwo za wiarę”]; oraz komedie: „Jichus (jid., „Pochodzenie” 1909), „Landsman” (jid., „Ziomek” 1911); i najpopulamiejsza „Motke złodziej”
(1916, wyd. pol. 1925).
|
Najbardziej znane opowiadania i powieści Asza to „Reb Szlojme Nogid” (1905) oraz tłumaczone na język polski „Miasteczko” (1904, wyd. pol. 1910), opowiadanie „Ameryka” (1911, wyd. pol. 1926), „Matka” (1925, wyd. pol. 1933), „Czarodziejka z Kastylii” (1921, wyd. pol. 1926), trylogia „Przed potopem”, „Potop” (1-2) (1929-30, wyd. pol. 1930-32), „Spojrzenie wstecz” (1930, wyd. pol. 1958).
Emigracja do Stanów Zjednoczonych w 1914 nie była zerwaniem więzi z Polską, powstało tam wiele utworów, m.in. satyra na wyzysk emigrantów żydowskich „Onkl Mozes” (jid., „Wuj Mojżesz” 1923), którą sfilmowano; trylogia „Mąż z Nazaretu” (1939, wyd. pol. 1990), „Der apostol” (jid., „Apostoł” 1943) i „Men” ( 1949), a także powieść poświęcona Zagładzie „Marsz triumfalny” ( 1958). Ukazały się one w jidisz oraz w przekładzie na język
angielski. Schyłek życia Asz spędził w Izraelu. Zmarł w Londynie.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Szalom Asz " ?
|
|