SERWIS INFORMACYJNY     

Ślady i Judaica

Kraśnik


Atrakcje turystyczne
Zespół klasztorny Kanoników Laterańskich: kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (ok. 1469) z obrazami T. Dollabelliego i nagrobkami Tęczyńskich oraz klasztor (XV–XVIII w.), ponadto barokowy dawny kościół szpitalny św. Ducha (1758–1761) i szpital z połowy XVIII w., a także ruiny zamku Zamojskich z XVII w.


Kraśnik (żyd. Krasznik)
O obecności żydowskiej w Kraśniku wiemy ze wzmianki z 1531 r., ale przywilej zezwalający na osiedlanie się wydano Żydom dopiero w 1584 r. (znosząc zarazem przywilej de non tolerandis Judaeis). Miejscowa gmina, dosyć liczna (wysyłała jednego z trzech przedstawicieli ziemi lubelskiej do Sejmu Czterech Ziem), była ograniczana w swej ekspansji. W 1654 r. starano się ograniczyć obszar zamieszkiwania Żydów do terytorium wokół bóżnicy, ale nie było to przestrzegane. Dawna dzielnica żydowska rozciąga się wokół ul. Bóżniczej i niżej w dół ul. Bagno. W chwili wybuchu II wojny światowej Żydzi stanowili około 40% mieszkańców (5 tys. osób). Wszyscy zostali w 1942 r. zamordowani w Bełżcu.

Synagoga z przyszkółkiem
Dwie mocno zniszczone budowle – synagoga i przyszkółek – są do dziś dobitnym świadectwem obecności żydowskiej w Kraśniku.

Synagogi, foto: A.Olej&K. Kobus:

Starsza jest synagoga wzniesiona w latach 1637–1654 na planie kwadratu o boku 20 m. Od strony północno-wschodniej znajduje się sala męska, a od południowego zachodu wzniesiono dwie kondygnacje; dolną zajmuje przedsionek, górną – babiniec. Część jednokondygnacyjna jest fragmentem pierwotnej budowli, przedsionek i babiniec powstały później. We wnętrzu zachowała się wnęka na aron ha-kodesz i pozostałości polichromii. Zdobienia ściany zachodniej przedstawiały wołu (Szor Habor) i rybę (Lewiatan). W dniu nadejścia Mesjasza sprawiedliwi będą jeść ich mięso na uroczystej uczcie. Sklepienie zajmował wizerunek otoczonego jaskółkami orła z owocem etrog w dziobie i wiązką lulaw w szponach – są to symbole święta Sukot.

zobacz także

w internecie

Teksty prezentowane obok pochodzą z przewodnika Śladami Żydów polskich" autorstwa Adama Dylewskiego, wydanego przez wydawnictwo "Pascal".
W 1945 r. synagoga została przeznaczona na warsztaty spółdzielni rzemieślniczej, a po 1980 r. – opuszczona. W 1989 r. podjęto remont budowli, ale po ułożeniu dachu (tzw. łamany dach polski) prace niestety przerwano.
Stojący na lewo od synagogi budynek to przyszkółek – tak zwano bóżnicę dodatkową, wznoszoną, gdy główna nie mogła pomieścić wszystkich wiernych. Budowla pochodzi zapewne z lat 1823–1857. W 1948 r. urządzono tu punkt skupu, w 1966 r. zamurowano część okien. Bóżnica dodatkowa jest niemal równa powierzchnią macierzystej (19,5 na 22 m). Podobnie też rozwiązano wnętrza z częściami jedno- i dwukondygnacyjną. Zachowała się tu nawet oprawa bimy (cztery wolno stojące kolumny), a także wnęka aron ha-kodesz. W latach 90. XX w. rozpoczęto remont przyszkółka, ale i tu go zaniechano, po wadliwym na dodatek wstawieniu okien.
Zwiedzanie obu budowli nie jest proste. Dobrze to czynić w towarzystwie p. Chruściela (patrz niżej), gdyż nie wiadomo, które fragmenty zostały już wyremontowane i umocnione, a które wciąż grożą zawaleniem. Przejście z przyszkółka do synagogi prowadzi współcześnie wykonanym korytarzem podziemnym, co dodaje emocji wyprawie, zwłaszcza że piwnice pogrążone są w zupełnych ciemnościach. Po dokończeniu remontu zespół zabytków w Kraśniku mógłby być dużą atrakcją turystyczną.
Synagoga i przyszkółek wznoszą się bardzo blisko rynku, przy ul. Bóżniczej, na lewo od supersamu. Klucz jest u p. Chruściela, Bóżnicza 12 (trzeba dzwonić), %81 8843891.

Mykwa i kirkut
Łaźnia stoi blisko synagogi; wystarczy zejść ul. Bóżniczą i po przecięciu Lubelskiej pójść dalej prosto ul. Bagno. Jest to widoczny, duży budynek, przebudowywany obecnie na dom starców. Ta sama droga prowadzi dalej w prawo (1 km) na cmentarz, dziś uhonorowany pomnikiem pamięci Żydów Kraśnika. Niestety, macewy zostały w większości rozgrabione po wojnie i służą obecnie jako dróżki i schodki przy domach.

Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Kraśnik" ?
Małopolska
 - Biecz
 - Bobowa
 - Brzesko
 - Dukla
 - Dąbrowa Tarnowska
 - Jarosław
 - Kraków i Kazimierz
 - Lelów
 - Lesko
 - Leżajsk
 - Nowy Sącz
 - Oświęcim
 - Przemyśl
 - Rymanów
 - Rzeszów
 - Sanok
 - Sieniawa
 - Tarnów
 - Łańcut
Podlasie
 - Białystok
 - Krynki
 - Sejny
 - Tykocin
Warszawa
 - Ferma w Grochowie-Witolinie
 - Pomnik Bohaterów Getta
 - Pomnik Żegoty
 - Sienna 55 - Złota 62
 - Synagoga Nożyków
 - Synagoga na Pradze
 - Szpital Dziecięcy Bersohnów i Baumanów
 - Szpital Starozakonnych
 - Szpital Starozakonnych na Pradze
Ziemia lubelska
 - Izbica
 - Kazimierz Dolny
 - Kock
 - Kraśnik
 - Lubartów
 - Lublin
 - Parczew
 - Sobibór
 - Szczebrzeszyn
 - Włodawa
 - Zamość
 - Łęczna

GMINA ŻYDOWSKA NA WYBRZEŻU

KALENDARIUM

ŚLADY I JUDAICA

ORGANIZACJE
    STOWARZYSZENIA
    FUNDACJE

LUDZIE, SYLWETKI,
    BIOGRAFIE

ŻYCIE ŻYDOWSKIE DZISIAJ

ZAGŁADA

KSIĄŻKI

SŁOWNIK

FORUM DYSKUSYJNE

ODNOŚNIKI

REDAKCJA

MAPA

Instytut Adama Mickiewicza, Wiejska 12a, 00-490 Warszawa
tel. (48-22) 44 76 100, fax. (48-22) 44 76 152; www.iam.pl