SERWIS INFORMACYJNY     

ŻYCIE ŻYDOWSKIE DZISIAJ

Odrodzenie życia żydowskiego w Polsce po 1989

Po 1968 roku i po fali emigracji jaka wówczas nastąpiła, w Polsce pozostało zaledwie 3000 Żydów, głównie osób w podeszłym wieku. Skupili się oni wokół dwóch funkcjonujących w kraju organizacji - Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce i w Gminach Związku Religijnego. Ludzie młodsi - w srednim wieku i młodzież nie ujawniali swojego żydowskiego pochodzenia, nie uczestniczyli w życiu religijnym ani kulturalnym.

Ten stan rzeczy wynikał z wielu przyczyn - najważniejszą z nich była trauma pomarcowa, łącząca się z obawą utraty możliwości studiowania, pracy lub niechęci czy nawet wrogości ze strony znajomych. Inną przyczyną nieobecności młodzieży w tych organizacjach był fakt głębokiej infiltracji TSKŻ przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i wynikająca z tego świadomość, że wstąpienie do Towarzystwa pociągnie za sobą wpis do akt osobowych.

Próżnia pokoleniowa, jaka się w związku z tym wytworzyła spowodowała, że oddziały TSKŻ prowadziły działalność skierowaną wyłącznie do osób starych, co też nie zachęcało młodzieży do najmniejszego bodaj interesowania się taką ofertą. Pewien przełom dał się zauważyć dopiero w końcu lat '80, gdy TSKŻ zaczął organizować kursy języka jidysz oraz wykłady dotyczące kultury i historii Żydów polskich. Na tych zajęciach coraz częsciej zaczęli się pojawiać ludzie młodsi, zainteresowani tym, co od blisko dwudziestu lat było traktowane jako temat "tabu". W efekcie tych spotkań zaproponowano Zarządowi TSKŻ zorganizowanie pierwszego po 1968 roku turnusu młodzieżowego w willi "Śródborowianka" koło Otwocka. Odbył się latem 1988 roku i zgromadził blisko 30 osób z terenu całej Polski. Dla wielu z nich było to pierwsze spotkanie z kulturą żydowską, pierwsze obchody szabatu, dyskusje o tożsamości narodowej i religijnej. A przede wszystkim było to pierwsze spotkanie z Żydami swojego pokolenia. Po zakończeniu tego turnusu, wielu z nich zaczęło aktywnie działać w organizacjach żydowskich, zmuszając tym samym władze TSKŻ do uznania faktu, że młodzież żydowska w Polsce istnieje i domaga się możliwości swobodnego działania. W wielu oddziałach powstawały koła młodzieżowe tworzące swój własny program imprez, organizujące dyskusje, spotkania, obchody świąt religijnych. Trzeba zaznaczyć, że to ożywienie kulturalne przypadło na okres przemian politycznych w Polsce, kiedy stała się możliwa aktywność bez nadzoru politycznego, wolność wyrażania swoich przekonań, a co najważniejsze - można już było bez obaw podkreślać swoje żydowskie pochodzenie.

zobacz także

Zapraszamy do opisania innych ciekawych inicjatyw i wydarzeń na forum dyskusyjnym na temat:
Polscy Żydzi dzisiaj
W 1991 roku w Polsce rozpoczęła działalność Fundacja Ronalda S. Laudera, której celem jest m.in. działalność edukacyjna na rzecz społeczności żydowskiej. Do niej należy ułatwienie powrotu do judaizmu tym, którzy do tej pory takiej możliwości byli pozbawieni. Cel ten Fundacja realizuje poprzez obozy edukacyjno-religijne. Pierwszy z nich odbył się w Komorowie pod Warszawą. W jego trakcie, uczestnicy pod opieką gości z USA uczyli się podstawowych założeń judaizmu, modlitw, błogosławieństw, zasad kaszrutu i prowadzenia żydowskiego domu. Ten pierwszy turnus lauderowski zgromadził około 20 osób, następny - ze względu na wielką ilość chętnych, zorganizowano w Zaborowie (dla 120 osób), następne przeniesiono do ośrodka wypoczynkowego w Rychwałdzie k. Żywca. Od tego czasu stało się normą organizowanie spotkań letnich i zimowych.

Fundacja Ronalda S. Laudera prowadzi kilka ośrodków kulturalnych w Polsce : w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Gdańsku, które skupiają ludzi chcących poznać kulturę i religię żydowską. Z czasem pojawiła się propozycja uruchomienia żydowskiego przedszkola oraz szkół podstawowych i gimnazjum. Obecnie w Polsce istnieją dwie szkoły żydowskie finansowane przez Fundację - we Wrocławiu i Warszawie. W Krakowie otwarto pierwszą we współczesnej Polsce szkołę religijną Jesziwa Pardes Lauder.

Istotne zmiany zaszły także w ruchu wydawniczym - wychodzą trzy pisma skierowane do odbiorcy żydowskiego: "Dos Jidysze Wort / Słowo żydowskie" dwujęzyczne, polsko-żydowskie wychodzące pod auspicjami TSKŻ, "Midrasz" o charakterze kulturalno-literackim, oraz "Szterndlech" dla najmłodszych dzieci. Przez pewien czas wychodziło także pismo "Jidełe" dla młodzieży licealnej i studenckiej.

Ten obraz współczesnej kultury żydowskiej w Polsce byłby niepełny, gdyby nie wspomnieć o Festiwalu Kultury Żydowskiej, organizowanym corocznie w Krakowie, a obejmującym zarówno wykłady i koncerty jak też kursy języka jidysz, tańca, warsztaty kaligrafii żydowskiej oraz tradycyjnych wycinanek. W Łodzi od kilku lat organizowany jest wielodniowy cykl imprez i koncertów "Spotkania Czterech Kultur", w skład których wchodzi także kultura żydowska. W Warszawie odbywają się Targi Ksišżki Żydowskiej, w czasie których organizuje się spotkania z pisarzami. Do tego dochodzą organizowane w różnych miastach przeglądy filmowe, teatralne czy muzyczne.
(kw)

Zapraszamy do dyskusji na temat "Odrodzenie życia żydowskiego w Polsce po 1989"
Pardes Lauder: Tora po polsku
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP
Żywność koszerna w Polsce
Polska i Izrael po 1989
Polska prasa żydowska dzisiaj
Odrodzenie życia żydowskiego w Polsce po 1989

60. ROCZNICA OTWARCIA OBOZOWYCH BRAM

KALENDARIUM

ŚLADY I JUDAICA

ORGANIZACJE
    STOWARZYSZENIA
    FUNDACJE

LUDZIE, SYLWETKI,
    BIOGRAFIE

ŻYCIE ŻYDOWSKIE DZISIAJ

ZAGŁADA

KSIĄŻKI

SŁOWNIK

FORUM DYSKUSYJNE

ODNOŚNIKI

REDAKCJA

MAPA

Instytut Adama Mickiewicza, Wiejska 12a, 00-490 Warszawa
tel. (48-22) 44 76 100, fax. (48-22) 44 76 152; www.iam.pl