Kalman Segal
(1917 Sanok-1980 Jerozolima), pisarz, poeta, dziennikarz radiowy; tworzył w j. polskim i jidysz.
Urodził się 17 grudnia 1917 w Sanoku jako syn Ity Manaster i Lejba Segala, Żyda osiadłego na roli. Ukończył 7 klas Publicznej Szkoły Powszechnej im. Władysława Jagiełły w Sanoku, brak jednak formalnego potwierdzenia tego faktu w zachowanych dokumentach. W latach 1931-35 uczęszczał do klasy o profilu humanistycznym w Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii w Sanoku, jednak z powodu trudności finansowych rodziny musiał przerwać naukę i podejmować dorywcze prace (pomagając na roli, w fabryce octu, na budowie, w handlu, a także jako korepetytor).
Sympatyzował z ruchem komunistycznym, a kiedy wybuchła II wojna światowa przedostał się przez San do ZSRR. Wkrótce jednak został tam zatrzymany i zesłany przez sowietów do łagru na Kołymę. Książka pisana po polsku będąca świadectwem tamtych przeżyć została skonfiskowana przez cenzurę i nie ujrzała nigdy światła dziennego.
Do Polski powrócił po wojnie, podjął próbę emigracji i spędził kilka miesięcy w obozie dla uchodźców żydowskich w Linzu publikując jednocześnie swoje pierwsze utwory literackie w czasopismach wydawanych w Austrii w języku jidysz, takich jak "Ojfgang" i "Unterwegns". Ok. 1947 powrócił jednak do Polski, mieszkał w Sosnowcu, Chorzowie, potem w Katowicach. Pracował jako nauczyciel, a w latach 1952-69 w redakcji literackiej Polskiego Radia w Katowicach. Wydał debiutancki tomik wierszy w języku jidysz pt. "Lider" (1952) i został członkiem kandydatem Związku Literatów Polskich (ZLP). Następnie ukazał się zbiór opowiadań w języku polskim pt. "Opowiadania z zabitego miasteczka" (1956), a ich autor został członkiem rzeczywistym ZLP. Nieustannie borykał się z kłopotami finansowymi o czym świadczy fakt, że 18 razy zwracał się do Zarządu ZLP o przyznanie stypendium twórczego i 6 razy o zapomogę.
|
Wyróżniony nagrodą literacką miasta Katowic (1957), otrzymał także wyróżnienie prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji za twórczość radiową. Uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi (1958) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1963). W 1967 ukazała się jego ostatnia wydana w Polsce powieść w jidysz "Der tajwl in sztetl". W 1968 jego żona wraz z córkami wyjechała na stałe do USA, gdzie zmarła w 1999. W 1969 ukazała się ostatnia wydana w Polsce powieść w j. polskim pt. "Joanna i marynarz", po czym pisarz wyjechał na stałe do Izraela, za co został skreślony z listy członków ZLP uchwałą Zarządu Głównego. W latach 1970-80 Segal pracował w sekcji jidysz radia Kol Israel. Po 22 latach poetyckiego milczenia opublikował zbiór wierszy w jidysz "Alejnkejt". Zmarł na zawał serca 18 maja 1980 w Jerozolimie. Po jego śmierci ukazał się w Izraelu ostatni tom opowiadań w jidysz "Wu szmeterlign szwebn". W Izraelu Jidisze Kultur Gezelszaft przyznało mu nagrodę Hurwic Literatur-Fond w uznaniu jego dorobku.
Twórczość Segala zawierająca wiele tłumaczeń autorskich obejmuje utwory w języku jidysz: "Lider" (1952), "Cu majn najer hejm" (1953), "Friling baj majn tir" (1955), "Szejd-wegn" (1962), "A sztetl bajm Son" (1965), "Der tajwl in sztetl" (1967), "Alejnkejt" (1977), "Gezegenung" (1979), "Wu szmeterlingn szwebn" (1981); a także utwory w języku polskim: "Opowiadania z zabitego miasteczka" (1956), "Ziemia jest dla wszystkich" (1956), "Ludzie z jamy" (1957), "Nad dziwną rzeką Sambation" (1957), "Rzeczy ludzkie" (1958), "Ulepiony z gliny" (1959), "Kij i kadzidło" (1961), "Na wyspie" (1961), "Miłość o zmierzchu" (1962), "Morderca musi umrzeć" (1963), "Dolina zielonej pszenicy" (1964), "Przygoda w miasteczku" (1965), "Kochankowie w Sodomie" (1966), "Śmierć archiwariusza" (1967), "Świat pełen racji" (1967), "Skojarzeni" (1968), "Dziewczyna z Sorrento" (1968), "Joanna i marynarz" (1969).
Tematyka tekstów Segala koncentruje się wokół sztetl, wspomnień z dzieciństwa podejmuje wątki autobiograficzne i ukazuje specyfikę życia na polsko-żydowsko-ukraińskim pograniczu kulturowym. Bardzo ważną i charakterystyczną dla Segala cechą jest zakorzenienie w dwóch światach, dwóch językach, ich wzajemne przenikanie polonizmy w tekstach pisanych w jidysz, żydowskie przysłowia i stylistyka w tekstach pisanych po polsku. Często poruszany jest wątek komunistycznej inicjacji młodych Żydów, dla których partia jest furtką dającą szansę wyjścia z izolacji. Dla Segala literatura miała spełniać jednakże przede wszystkim zadanie dydaktyczne, pokazywać piękno świata i dobroć człowieka.
(asw)
Czy chcesz się wypowiedzieć na temat "Kalman Segal" ?
|
|